Nguyên nhân và hậu quả

Qua khảo sát của cơ quan chuyên môn cho thấy, có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đó là: Nhận thức về công tác dân số của người dân chưa cao, có tư tưởng muốn gia đình có thêm lao động, không muốn chia tài sản cho người khác dòng họ; hiệu quả công tác tuyên truyền còn hạn chế... Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để lại hậu quả rất lớn đối với cá nhân, gia đình và xã hội, cũng là nguyên nhân làm gia tăng nhanh số lượng dân số, làm giảm chất lượng dân số. Thực tế cho thấy, tảo hôn ảnh hưởng đến thể chất, tâm sinh lý, nhất là với các em gái. Bởi chưa đủ tuổi trưởng thành, cơ thể phát triển chưa hoàn thiện, việc quan hệ tình dục sớm, mang thai, sinh đẻ, nuôi con sớm làm chậm quá trình phát triển thể chất tự nhiên của con người, dẫn tới thoái hóa và các di chứng bệnh tật, làm suy kiệt sức khỏe của bố, mẹ và con cháu. Hơn nữa, cuộc sống của các cặp vợ chồng “trẻ con” rất khó khăn, do chưa có việc làm, sống phụ thuộc gia đình; không có kinh nghiệm chăm sóc con nhỏ... Kết hôn cận huyết thống làm suy giảm sức khỏe, tăng tỷ lệ bệnh tật, làm suy thoái chất lượng giống nòi...

Những giải pháp tích cực

Để giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trong thời gian qua, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã tham mưu cho ngành Y tế và UBND tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia dân số - KHHGĐ; ban hành Kế hoạch hành động giai đoạn 2016-2020 của tỉnh Sơn La thực hiện Chiến lược dân số và sức khỏe sinh sản Việt Nam (trong đó có việc giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống); triển khai thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành phê duyệt đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025... Trong quá trình hoạt động, Chi cục đã phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng, tổ chức đoàn thể các cấp tăng cường công tác tuyên truyền về tác hại và các hoạt động can thiệp giảm thiểu tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thống. Lồng ghép với các hoạt động của dự án nâng cao năng lực truyền thông thuộc chương trình mục tiêu quốc gia dân số - KHHGĐ. Đồng thời, củng cố, duy trì hoạt động mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thống tại 35 xã và 11 điểm trường phổ thông dân tộc nội trú trong tỉnh. Bên cạnh đó, Chi cục còn tổ chức nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt câu lạc bộ, tư vấn can thiệp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tại 99 xã vùng 3; tổ chức sinh hoạt tại 1.042 bản đặc biệt khó khăn, với gần 3.000 lượt già làng, trưởng bản, các gia đình có con dưới 20 tuổi, những người trong độ tuổi sinh đẻ, vị thành niên, thanh niên... tham dự. Đặc biệt, Chi cục xây dựng và duy trì hoạt động mô hình thí điểm “Hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái” tại 4 xã: Mường Sang, Đông Sang, Chiềng Sơn, Chiềng Hắc và tại 4 trường THPT, THCS của huyện Mộc Châu. Với nội dung chủ yếu tuyên truyền về bình đẳng giới, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống... Tổ chức hai điểm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên và thanh niên tại Trạm Y tế Chiềng Sinh (Thành phố) và Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh. Ngành Y tế tỉnh đã phối hợp với ngành Giáo dục - Đào tạo duy trì hoạt động của 4 câu lạc bộ sức khỏe sinh sản vị thành niên tại Trường THPT Chuyên Sơn La, Trường THPT Tô Hiệu, Trường Đại học Tây Bắc và Trường Cao đẳng Sơn La. Để tiếp tục giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, thời gian tới Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh triển khai đồng bộ các hoạt động truyền thông và giáo dục chuyển đổi hành vi về công tác dân số - KHHGĐ (trong đó có giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống) theo chỉ đạo của Tổng cục Dân số - KHHGĐ, Bộ Y tế, UBND tỉnh và Sở Y tế. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của chương trình, mô hình thực hiện chính sách dân số - KHHGĐ theo Nghị quyết số 78/NQ-HĐND của HĐND tỉnh (nhiệm kỳ 2011-2016) về “Chính sách và biện pháp thực hiện công tác dân số - KHHGĐ trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2014-2020”. Tăng cường đôn đốc, giám sát hoạt động của các mô hình can thiệp giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại các xã và các trường phổ thông dân tộc nội trú...